t o b i a s r o t h e
beeldend kunstenaar
monument Troosttuin Delft
Troosttuin monument begraafplaats Iepenhof te Delft
motivaties.
Mijn motivatie om een ontwerp te maken voor het monument in de Troosttuin van de Iepenhof was tweeledig:
ik ben beeldend kunstenaar, en ik ben vader van mijn in 1999 overleden dochter Britt. Hierdoor weet ik wat er kan spelen binnen een gezin wanneer een kind is overleden. In het begin worden zij bijgestaan door een liefdevolle omgeving die met hen in alle opzichten meeleeft door steun en houvast te bieden. Maar naarmate de tijd verstrijkt gaat de omgeving 'verder': 'het leven gaat door'.
En dat is ook waar en goed, maar voor de ouders en de eventueel broers en zussen is het juist díé tijd, wanneer de omgeving al 'aan het loslaten' is, die zo moeilijk is. De kloof tussen zij die hebben los gelaten en zijn die nog vasthouden.
Met andere woorden: Wanneer kan begonnen worden met het voorzichtig 'loslaten' en kún je überhaupt over 'loslaten ' spreken, opdat die kloof weer kleiner wordt.
ontwerp.
Er zijn altijd voorwaarden waaraan een ontwerp moet voldoen. Voorwaarden die worden opgegeven door de opdrachtgevers. In dit geval waren de belangrijkste voorwaarden:
-het monument moet houvast bieden,
-het moet een plek zijn om te herinneren, en, niet onbelangrijk,
-de glazen vlinders, gemaakt door glaskunstenares Brenda Bleijenberg, moeten onderdeel worden van het monument.
Zelf heb ik ook zo mijn eigen voorwaarden aan het ontwerp gesteld;
-het ontwerp moet voor zichzelf kunnen spreken door middel van gelaagdheid. Ofwel, er moeten meerder gedachten aan de orde kunnen komen.
-het ontwerp moet, zij het deels, ondergeschikt aan de vlinders zijn. Elke vlinder vertegenwoordigd tenslotte een overleden kind en juist zíj zijn het onderwerp. Hoewel… niet helemaal. Ook de ouders en andere nabestaanden spelen een belangrijke rol. Zij zijn onlosmakelijk verbonden met de kinderen, dus..
-ouders en nabestaanden moeten met de vlinders een geheel vormen. Dus moet er balans zijn tussen vlinders, ouders en nabestaanden.
Die balans heb ik gevonden in het ontwerp.
vorm.
In mijn ontwerp ben ik ervan uitgegaan dat alle clichés van toepassing zijn. De meest gebruikte kom ter nagedachtenis op begraafplaatsen is de vorm van het hart. En terecht, want het hart is ook iets moois. Het verwijst naar ons binnenste en is, net als een cirkel, een gesloten figuur. Zonder begin of einde… liefde die nooit stopt.
Toch heb ik, zoals te zien is, het hart in tweeën gedeeld. Dit als verwijzing naar de pijn van het verlies, het gebroken hart.
De breuklijn wordt gevormd door een wandelpad, bedekt met grof schelpengruis, lopen van west naar oost. Dit pad is de metafoor voor een stukje levensloop. het westen staat hierbij voor gisteren, het verleden, het verlies. Het oosten staat voor daar waar de zon opkomt, de nieuwe dag, de toekomst.
De lijnen die de breuklijn begrenzen zijn de leuningen die ons letterlijk houvast geven. Door houvast te krijgen verbinden wij ook tijdelijk de beide delen van het gebroken hart. Dit verwijst op zijn beurt weer naar het herenigen ofwel het herinneren.
Ook is te zien dat het pad gaande weg richting het oosten breder wordt. Zo breed zelfs dat het fysiek steeds moeilijker wordt beide delen vast te houden of nog te verbinden. Uiteindelijk zullen wij ooit, zij het deels, moeten loslaten.
Deze metafoor voor een stukje levensloop tijdens en ná een zo zware periode is belangrijk voor verschillende doelgroepen zoals,
-ouders van overleden kinderen,
-ouders van stil geborenen en,
-ouderen die vroeger een kind hebben verloren.
vlinders.
Ik heb mij voor de plaatsing van de vlinders op het monument laten inspireren door de grote trek van de Monarch vlinder in Mexico.
In de herfst vliegen miljoenen vlinders vanuit het noorden over meer dan 4.000 kilometer richting het zuiden om in de dennen en sparren wouden van Mexico te overwinteren. Deze jaarlijkse migratie van vlinders behoort tot één van de grootste natuurfenomenen op aarde.
Wanneer het tijd is voor de vlinders terug te keren naar het noorden laten zijn hun vleugels in de zon drogen en vertrekken zij en masse. Het massaal opvliegen van deze miljoenen Monarch vlinders in de Mexicaanse ochtendzon wilde ik terug laten komen in het monument.
De glazen vlinders zij daarom geplaatst op twee, boven het hart uit torende, etages waarmee het opvliegen van de vlinders vanuit het hart wordt verbeeld. Staande op een Iepen blad zijn zij vrij om de windrichting mee te draaien.
Elke vlinder is uniek en vertegenwoordigt een kind. Samen hebben zij de vrijheid om meet gaan met elke windrichting.
tobias rothe, 2020.
